آخرین یافته‌های علمی از عوامل خطر بیماری های قلبی-عروقی

عوامل خطر بروز بیماری های قلبی عروقی که طی دهه های گذشته و با پژوهش های متعدد به اثبات رسیده اند شامل موارد زیر می باشد:

• مصرف دخانیات (سیگار و قلیان) به صورت فعال یا در معرض دود (از حدود سال ۱۹۵۵ میلادی)
• مصرف الکل
• تغذیه ناسالم (نمک زیاد، چربی ناسالم، قندهای ساده زیاد، فست فود، عدم مصرف ماهی، میوه و سبزی اندک)
• اختلال چربی خون (به ویژه بالا بودن کلسترول بد LDL)
• پرفشاری خون و فشار خون بالا
• دیابت و پیش دیابت
• چاقی و اضافه وزن
• استرس زیاد، اضطراب و افسردگی
• کم تحرکی فیزیکی (نداشتن ورزش منظم)
• آپنه خواب (وقفه کوتاه تنفسی حین خواب)
• سابقه خانوادگی بیماری قلبی زودرس (بستگان درجه یک مذکر کمتر از ۵۵ سال و مونث کمتر از ۶۵ سال)
• افزایش سن

اما طی سال های اخیر و با پژوهش های جدید، عوامل خطر دیگری نیز شناسایی شده اند:

• محصولات دخانی جدید (سیگار الکترونیک، ویپ، محصولات گرم کننده تنباکو مثل آیکاس)
• تریاک و سایر مواد مثل شیشه و حشیش
• آلودگی هوا به ویژه آلودگی هوا با ذرات کوچک تر از ۲٫۵ میکرون
• استرس شغلی
• خواب ناکافی یا ناسالم (مثل خواب کمتر از ۷ ساعت در بزرگسالان، خواب شبانه دیرهنگام)
• اختلال در سلامت روان و ارتباط بین فردی (مثل زندگی زناشویی پرتنش)
• بیماری ها و اختلالاتی که وضعیت التهابی در بدن را افزایش می دهند (نقرس، بیماری التهابی روده مثل کرون و کولیت السراتیو، بیماری های خودایمن بافت همبند و پسوریازیس)
• سابقه اختلالات بارداری و زنان (دیابت بارداری، مسمومیت بارداری، زایمان زودرس، یائسگی زودرس)
• تغذیه ناسالم دوران جنینی و شیرخوارگی (۱۰۰۰ روز اول زندگی شامل دوران جنین و دو سال اول زندگی)
• برخی عادت های تغذیه ای (حذف صبحانه، مصرف زیاد نوشیدنی های قنددار)
• برخی جهش های ژنی مثل Clonal hematopoiesis

نکته مهم این است که در مواجهه با عوامل خطر قلبی شناخته شده، برخی از آنها قابل تغییر و برخی دیگر غیرقابل تغییر هستند. مثلا افزایش سن یا سابقه خانوادگی غیرقابل تغییر است اما مصرف سیگار، حذف صبحانه یا نداشتن ورزش قابل تغییر هستند. درباره عوامل خطر قابل تغییر، طبیعتا هر فردی در حد توان خود باید نسب به تغییر و اصلاح آن با کمک متخصصین مربوطه اقدام کند. درباره عوامل خطر غیرقابل تغییر، شناخت و توجه به آنها از نظر پیشگیری مهم است. مثلا غربالگری و چکاپ بیماری قلبی برای کسی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی زودرس دارد در سن پایین تری پیشنهاد می شود و هدف کلسترول مطلوب وی در سطح پایین تری تعریف می شود. یا احتمالا شنیده اید که برای فرد دیابتی که چربی خون بالایی هم ندارد، داروی کاهش دهنده کلسترول مثل آتورواستاتین توسط پزشک تجویز شده است. تجویز و مصرف این دارو برای چنین فردی با هدف پیشگیری از گرفتگی رگ قلب انجام می شود.

دکتر محمد محمدی - متخصص پزشکی اجتماعی

مجله علمی-ترویجی سرای سلامت©۲۰۱۷