بیماری‌های آترواسکلروتیک قلبی عروقی: شایع‌ترین علت مرگ و میر در زنان و مردان

بیماری‌های آترواسکلروتیک قلبی عروقی، شایع‌ترین علت مرگ در زنان و مردان به شمار می‌رود. با افزایش چاقی و بیماری‌های کاردیومتابولیک، شیوع این بیماری‌ها نیز رو به افزایش است. این روند در زنان میانسال حتی سریع‌تر از مردان پیش می‌رود. اما چرا این تفاوت وجود دارد؟ در ادامه به بررسی دلایل این تفاوت می‌پردازیم.

تشخیص دشوارتر بیماری‌های قلبی عروقی در زنان

اختلالات قلبی عروقی، از جمله سکته قلبی، سکته مغزی و بیماری عروق محیطی در زنان به شکلی متنوع و گاهی مبهم‌تر نسبت به مردان بروز پیدا می‌کند. این تظاهرات غیرمعمول می‌تواند تشخیص بیماری را دشوار کند. بسیاری از زنان، حتی با وجود مشکلات قلبی عروقی جدی، به درستی تشخیص داده نمی‌شوند و درمان کافی و مناسب را دریافت نمی‌کنند. به همین دلیل، ممکن است در سنین بالاتر و با علائم شدیدتر به پزشک مراجعه کنند.

کمبود استفاده از درمان‌های پیشگیرانه در زنان

مطالعات نشان داده‌اند که زنان کمتر از مردان از درمان‌های پیشگیرانه تصویب‌شده استفاده می‌کنند. برای مثال، زنان مبتلا به هایپرکلسترولمی فامیلیال (کلسترول بالای ارثی) بیشتر در معرض خطر بالا بودن کلسترول قرار دارند. یکی از دلایل اصلی این موضوع، قطع داروهای ضد چربی در دوران بارداری و شیردهی است که این گروه از زنان را در مقایسه با مردان در شرایط مشابه، در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد.

تاثیرات متفاوت عوامل خطرزا در زنان و مردان

عوامل خطرساز قلبی عروقی مانند دیابت، فشار خون و چربی خون، تأثیرات متفاوتی در زنان و مردان دارند. اگرچه دیابت در مردان شایع‌تر است، اما در زنان ریسک بیشتری برای قلب به همراه دارد. این تفاوت می‌تواند به علت شیوع بالاتر چاقی، فعالیت بدنی کمتر، و نمایه توده بدنی (BMI) بالاتر در زنان باشد. علاوه بر این، وجود برخی عوامل مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و دیابت حاملگی که خطر دیابت را افزایش می‌دهند، باعث تشدید ریسک قلبی عروقی در زنان می‌شود.

نقش اختلالات بارداری در افزایش خطر قلبی

برخی اختلالات مرتبط با بارداری، از جمله پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری) و دیابت بارداری، می‌توانند خطر بروز مشکلات قلبی عروقی را در زنان افزایش دهند. بنابراین، زنانی که سابقه این اختلالات را دارند، باید از نظر دیابت و فشار خون به طور مرتب مورد غربالگری قرار گیرند. در دوران بارداری، سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید خون به طور طبیعی افزایش می‌یابد. با این حال، شیردهی می‌تواند این سطح‌ها را تعدیل کند و زنانی که بیش از ۱۲ ماه شیردهی می‌کنند، ریسک کمتری برای ابتلا به مشکلات قلبی عروقی دارند.

کاهش خطر قلبی با هورمون‌های دوران باروری

در دوران باروری، هورمون‌های جنسی مانند استروژن نقش محافظتی برای قلب دارند. استروژن باعث کاهش تشکیل پلاک‌های آترواسکلروتیک، بهبود سطح چربی‌های خون و کاهش التهاب در بدن می‌شود. اما پس از یائسگی، با کاهش سطح استروژن، خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی افزایش می‌یابد. این تغییرات باعث تشدید روند آترواسکلروز (سخت‌شدن شریان‌ها) و افزایش التهاب در بدن می‌شود.

باورهای فرهنگی و تأثیر آن‌ها بر سلامت قلب زنان

یکی از عوامل مهمی که در تفاوت‌های جنسی در بیماری‌های قلبی نقش دارد، باورهای فرهنگی است. زنان به دلیل تعهدات خانوادگی و مسئولیت‌های مربوط به خانه و خانواده، معمولاً کمتر به سلامت خود توجه می‌کنند. این باعث می‌شود که علائم بیماری‌های قلبی در آن‌ها نادیده گرفته شود. همچنین، استرس روانی اجتماعی که در زنان بیشتر دیده می‌شود، به ویژه افسردگی و اضطراب، می‌تواند ریسک بروز بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.

اهمیت ارزیابی دقیق سلامت قلب در زنان

با توجه به تمامی موارد ذکر شده، ارزیابی سلامت قلب و عروق در زنان باید از سنین پایین‌تر آغاز شود. این ارزیابی باید شامل بررسی ریسک فاکتورهای معمولی قلبی عروقی مانند دیابت و فشار خون باشد. همچنین، عوامل مرتبط با جنسیت مانند دیابت بارداری و یائسگی زودرس نیز باید مد نظر قرار گیرند. اگر سطح چربی‌های خون مانند تری‌گلیسیرید و LDL در زنان بالا باشد، باید درمان به موقع بر اساس دستورالعمل‌های پزشکی آغاز شود.

ارزیابی لیپوپروتئین a در زنان بالای ۵۰ سال

سطح بالای لیپوپروتئین a، به ویژه در زنان بالای ۵۰ سال، به عنوان یکی از عوامل خطرزا برای بیماری‌های قلبی عروقی شناخته شده است. ارزیابی دوره‌ای این پروتئین در زنان توصیه می‌شود تا در صورت نیاز، اقدامات درمانی به موقع انجام شود. درمان‌های زودهنگام می‌توانند خطرات مرتبط با این عامل را کاهش دهند.

مدیریت دقیق هایپرکلسترولمی فامیلیال در زنان

زنانی که به هایپرکلسترولمی فامیلیال مبتلا هستند باید تحت نظر پزشک قرار گیرند تا مدت زمانی که داروهای کاهنده چربی خون خود را در دوران بارداری یا شیردهی قطع می‌کنند، به حداقل برسد. همچنین، اهداف درمانی در این زنان باید دقیق‌تر و سختگیرانه‌تر تنظیم شود تا سطح چربی خون کنترل گردد و خطرات مرتبط با بیماری‌های قلبی کاهش یابد.

دکتر پریسا فیروزبخش - پزشک

مجله علمی-ترویجی سرای سلامت©۲۰۱۷